Οι κάμερες, η Κεραμέως και ο…Μάρτιν Σκορσέζε

Του Ηλία Βαβαρούτσου, εκπαιδευτικού

Ο μεγάλος σκηνοθέτης Μάρτιν Σκορσέζε στην ταινία του Σιωπή αφηγείται την ιστορία δύο ιεραπόστολων της καθολικής εκκλησίας που φτάνουν στην Ιαπωνία κατά τον 17ο αιώνα για να διαδώσουν τον χριστιανισμό. Η παραμονή τους όμως στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου είναι γεμάτη κινδύνους. Το κράτος, στην προσπάθειά του να εδραιώσει την εγχώρια θρησκεία, διώκει τις θρησκευτικές μειονότητες και αναγκάζει τους χριστιανούς να απαρνηθούν την πίστη τους ποδοπατώντας την εικόνα του Χριστού. Αν τυχόν αρνηθούν να κάνουν κάτι τέτοιο, η ποινή που τους επιβάλλεται είναι ο θάνατος. Για το λόγο αυτό οι δύο ιεραπόστολοι προσπαθούν να επιτελέσουν το έργο τους χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τις αρχές, κρύβονται σε διάφορα απομακρυσμένα μέρη με τη στήριξη των λιγοστών Ιαπώνων χριστιανών αλλά τελικά συλλαμβάνονται.

Η ταινία αυτή είναι συναρπαστική γιατί εκτός των άλλων θέτει μια σειρά από ερωτήματα με έντονα φιλοσοφικά χαρακτηριστικά: είναι αποδεκτός ή όχι ο προσηλυτισμός στην επικράτεια μιας άλλης θρησκείας; Ένας πιστός πρέπει να γίνεται μάρτυρας ή αντίθετα πρέπει να επιβιώνει με κάθε κόστος για να διατηρήσει ζωντανή τη φλόγα της πίστης του; Και ποια είναι η άποψη της επίσημης εκκλησίας; Ποια στάση πρέπει να τηρήσουν οι πιστοί; Όπως καταλαβαίνουμε απάντηση σ’ αυτά τα ερωτήματα δεν είναι εύκολο να δοθεί και πολλές φορές αντί για απάντηση εισπράττουμε τη σιωπή( εξ ου και ο τίτλος της ταινίας).

Κατά έναν περίεργο τρόπο η σκέψη μου ταξίδεψε στην ταινία αυτή διαβάζοντας τα δημοσιεύματα σχετικά με την πρόθεση της Υπουργού Παιδείας να υπάρχει ζωντανή μετάδοση της διδασκαλίας των μαθημάτων για τις ανάγκες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Και επιχειρώντας να βρω πώς τέλος πάντων συνδέεται η Κεραμέως με τον Σκορσέζε διαπίστωσα ότι μπορεί να γίνουν κάποιοι παραλληλισμοί, να εντοπιστούν ορισμένες αναλογίες ανάμεσα στην ταινία και τη live διδασκαλία. Πάμε λοιπόν να δούμε:

Έχουμε πρώτα απ’ όλα τους Ιάπωνες χριστιανούς να θέτουν αγωνιώδη ερωτήματα στους ιεραπόστολους σχετικά με το τι θα κάνουν αν αποκαλυφθούν. Αντίστοιχα έχουμε τους συγχρόνους μαθητές που εύλογα θετόταν στους δασκάλους τους ερωτήματα που πολλές φόρες ξεπερνούν το περιεχόμενο και την διάρκεια της διδασκαλίας ενός μαθήματος

Στη συνέχεια έχουμε τους δυο ιεραποστόλους που είτε αδυνατούν να δώσουν απαντήσεις στα ερώτημα των πιστών είτε οι απαντήσεις τους είναι αντικρουόμενες. Αντίστοιχα έχουμε τους σύγχρονους εκπαιδευτικούς που λόγω ζωντανής μετάδοσης χάνουν αυτό που με τόσο κόπο είχαν κατακτήσει τα προηγούμενα χρόνια: την αυτονομία τους μέσα στη σχολική αίθουσα. Τώρα θα αδυνατούν να δίνουν απαντήσεις γιατί ο φόβος ή η υποψία της χρησιμοποίησης προσωπικών δεδομένων ποιος ξέρει από ποιους θα τους αναγκάσει να επιβάλουν στην τάξη τους την σιωπή.

Είναι ακόμα και η επιλογή ενός ιεραποστόλου να ποδοπατήσει την εικόνα, να σώσει την ζωή του, αλλά και να μείνει παράλληλα Χριστιανός ως το τέλος της ζωής του. Αντίστοιχα πρέπει να δούμε και τη στάση που θα τηρήσουμε ως εκπαιδευτικοί. Τι κάνουμε; Θα υπερασπίσουμε στοιχειώδη δικαιώματα πολύ περισσότερο όταν στους μαθητές διδάσκουμε το σεβασμό σε αυτά ή αντίθετα θα προσπαθήσουμε να επιβιώσουμε υπό το φόβο ενδεχόμενων κυρώσεων και θα πετάξουμε στα σκουπίδια όλα όσα πιστεύαμε για το ρόλο που ασκεί ο εκπαιδευτικός στην τάξη του;

Είναι τέλος και εκείνο το ρημάδι το ιαπωνικό κράτος που δεν σε αφήνει να ησυχάσεις: αυταρχισμός, καταστολή, τιμωρία. Οποιαδήποτε ομοιότητα με το επιτελικό ελληνικό κράτος είναι εντελώς συμπωματική: αποφάσεις που παίρνονται ερήμην της εκπαιδευτικής κοινότητας, παράκαμψη της Αρχής Προστασίας δεδομένων, νέοι που όταν δεν υποβάλλονται σε σωματικό έλεγχο ή δεν τρώνε ξύλο στις πλατείες, Θα υφίστανται στην απόλυτη τιμωρία: να μην ρωτάνε, να ζουν στη σιωπή.

Γι’ αυτό και εκτός όλων των άλλων που πρέπει να γίνουν (ενημέρωση κοινής γνώμης, κινητοποιήσεις) είναι περισσότερο από πότε ανάγκη για την κοινωνία μας σήμερα ένας σκηνοθέτης σαν τον Σκοτσέζε. Όχι για να δείξει το πρόσωπο της εγκληματικότητας ( ο Ιρλανδός) ή τη φύση του καθολικισμού (Σιωπή) αλλά για να προβάλλει εκείνο το εφιαλτικό σενάριο που αναδύεται λες και είναι βγαλμένο από το «1984»: την ανάσα που βαραίνει, το χαμόγελο που παγώνει, το γέλιο που πνίγεται, το βλέμμα που χάνεται, το μάτι που παρακολουθεί. Για να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό που έρχεται δεν έχει καμία σχέση με αυτά που ως τώρα θεωρούσαμε δεδομένα και αυτονόητα.

Ακολουθήστε μας στα social media , facebook  , youtube ,twitter   , instagram