Το Ταμείο, η Γερμανία και ο … Χένρυ Κίσινγκερ

Διαβάζουμε σε πρόσφατα δημοσιεύματα για την πρωτοβουλία Γερμανίας-Γαλλίας γύρω από την ίδρυση ενός Ταμείου Ανάκαμψης με το οποίο οι χώρες-μέλη της ΕΕ θα επιδοτούνται για να επουλώσουν τα τραύματα της κρίσης του κορωνοϊού. Και επειδή γίνεται λόγος για επιδοτήσεις και όχι για δανειοδοτήσεις προς τα κράτη-μέλη, η πλειοψηφία των αναλυτών εκτιμά ότι η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί το πρώτο βήμα γι’ αυτό που μέχρι πρότινος ξόρκιζε η γερμανική πλευρά: την αμοιβαιοποίηση των χρεών των μελών της ΕΕ.

Εκείνο όμως που μου κεντρίζει την περιέργεια δεν είναι ούτε οι παραδοσιακές αντιδράσεις των ευρω-φειδωλών (Ολλανδία, Αυστρία, Δανία, Σουηδία) ούτε το συνολικό ποσό που θα διαχειρίζεται το Ταμείο Ανάκαμψης όποτε αυτό ιδρυθεί ούτε αν, όπως εσχάτως συζητείται, τα χρήματα που κάθε χώρα δικαιούται θα συνιστούν ένα «πακέτο» επιδοτήσεων κατά τα 2/3 και δανείων κατά το 1/3. Το ενδιαφέρον μου στρέφεται στην ειλικρίνεια των προθέσεων της γερμανικής πλευράς. Με άλλα λόγια, μιλάμε για μια πραγματική μετατόπιση της γερμανικής πολιτικής προς τα πολυπόθητα ευρω-ομόλογα ή για μια κίνηση τακτικής της Γερμανίας που την υπαγορεύει το οικονομικό αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει;

Προτού βιαστεί κάποιος να φτάσει σε συμπεράσματα είναι χρήσιμο να δούμε συνοπτικά όσα συμβαίνουν στο διεθνές περιβάλλον. Ρίχνοντας λοιπόν μια ματιά στο πρόσφατο παρελθόν βλέπουμε ότι έχει προηγηθεί

• Η πολιτική απομονωτισμού και η συνακόλουθη απόσυρση των ΗΠΑ από εμπορικές συμφωνίες του παρελθόντος. Μεγάλος χαμένος από την πολιτική αυτή είναι η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία η οποία καλείται επιπλέον να πληρώσει βαρύτατα πρόστιμα για παραπλάνηση των αμερικανών καταναλωτών ( υπόθεση Volkswagen ).
• Η αποχώρηση της Μ. Βρετανίας από την ΕΕ που σε βάθος χρόνου θα πλήξει τις εμπορικές συναλλαγές των δύο χωρών.
• Η ενίσχυση της γερμανικής οικονομίας από τη κυβέρνηση με 1 τρις ευρώ. Το ποσό αυτό αποτελεί το 50% των κονδυλίων που έχει εγκρίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για όλα τα κράτη-μέλη και μ’ αυτό αφενός διασώζονται μεγάλες γερμανικές επιχειρήσεις ( η Lufthansa επιδοτείται με 9 δις ευρώ και οδεύει στην κρατικοποίησή της) και αφετέρου διευρύνεται το χάσμα ανάμεσα στην πλούσια Γερμανία και τις χώρες του νότου. Η επόμενη μέρα της πανδημίας θα βρει τη Γερμανία σε πλεονεκτικότερη θέση έναντι των άλλων.
• Η δήλωση του Μ. Βέμπερ, προέδρου του ΕΛΚ, ότι η Γερμανία θα πρέπει να αποκτήσει την κατάλληλη νομική θωράκιση για να αποτρέψει την είσοδο κινεζικών κεφαλαίων και συνακόλουθα την εξαγορά γερμανικών επιχειρήσεων από την Κίνα.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η κρίση λόγω πανδημίας αποδυναμώνει τον παραδοσιακό εξαγωγικό προσανατολισμό της Γερμανίας και μειώνει το εκτόπισμά της στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Τώρα πια το ενδιαφέρον της φαίνεται να στρέφεται στην ενίσχυση της θέσης της εντός ΕΕ και στην αναβάθμιση του ευρωπαϊκού ηγεμονικού της ρόλου, επιδιώξεις όμως που δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν αν οι μεγάλες χώρες του νότου ( Ισπανία, Ιταλία) βυθιστούν σε μια παρατεταμένη ύφεση. Η πρόταση επομένως για την ίδρυση του Ταμείου Ανάκαμψης (θυμίζουμε ότι μέχρι κι ο Σόιμπλε έγινε ένθερμος υποστηρικτής της) δεν σημαίνει ότι η γερμανική προτεσταντική οικονομική ηθική πήγε περίπατο αλλά εξυπηρετεί την ανάγκη της στην παρούσα συγκυρία να διαιωνίσει την ισχύ της στην Ευρώπη. Και -καλώς ή κακώς- αυτή η κίνηση τακτικής έρχεται να επιβεβαιώσει τον πρώην Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρυ Κίσινγκερ, ο οποίος όταν ρωτήθηκε για τον διεθνή ρόλο της Γερμανίας είχε απαντήσει με την εξής αποφθεγματική φράση: «Πολύ μεγάλη για την Ευρώπη, πολύ μικρή για τον κόσμο».

Του Ηλία Βαβαρούτσου, εκπαιδευτικού